"โปรดระวัง ห่านจิก : "ฟัน" มันคมกว่าที่คิด"

ช่วงนี้มีข่าว เรื่องที่จังหวัดเชียงใหม่ เอาฝูงห่าน มาเลี้ยงไว้ที่คูเมือง เพื่อให้ช่วยกินจอกแหน และหลายคนก็ห่วงใยว่ามันจะปลอดภัยไหม มันจะโดนรถชน หรือมันจะหนีหรือเปล่า

แต่เรื่องนึงที่ต้องเตือนกัน ถ้าใครเคยเข้าใกล้ห่าน ก็จะรู้ว่ามันค่อนข้างดุกว่าที่คิดมาก เวลามันร้องลั่น ตีปีก ไล่จิกนี่ น่ากลัวกว่าที่คิด

และที่หลายคนคงไม่ทราบ ก็คือ การจิกของห่านนั้น อันตรายมากอยู่นะครับเพราะ "ฟัน" มันแหลมคมมาก .. ใช่ครับ ห่านมี (อวัยวะที่คล้าย) ฟันด้วย 😅

โดยทั่วไปแล้ว แม้ว่านกและสัตว์ปีกอื่นๆ ซึ่งวิวัฒนาการมาจากสัตว์เลื้อยคลาน จะเคยมีฟันจริงๆ เรียงอยู่เต็มปาก เมื่อประมาณ 80-100 ล้านปีก่อน แต่พวกมันก็วิวัฒนาการไป จนไม่มีฟันหลงเหลือให้เห็น อย่างในปัจจุบัน

แต่ห่าน มีอวัยวะที่คล้ายฟัน สีขาวแหลมคม เรียงอยู่ภายในปากของมัน แม้ว่าจะไม่ใช่ฟันจริงๆ และใช้สำหรับจิกกินอาหาร .. อวัยวะที่ว่านี้เรียกว่า ทอเมียม (tomium) เป็นกระดูกอ่อน (cartilage) ไม่มีเคลือบฟัน (enamel) ซึ่งเป็นชั้นแข็งที่ปกป้องฟันจริง เหมือนอย่างของคนเรา

แต่ทอเมียมนี้ ก็แข็งและแหลมคม งอกออกมาจากจะงอยปาก และทำงานเหมือนกับฟันซี่หนึ่ง ใช้กัดฉีกได้ทั้งพืชและสัตว์ที่ยังมีชีวิตอยู่ แม้จะไม่แข็งแรงเท่าฟันจริง แต่ก็สามารถสร้างความเสียหาย ทำให้เราเลือดออกได้ ถ้าถูกมันจิกกัด

นอกจากห่านจะมีฟัน(ทอเทียม) อยู่บนจะงอยปากแล้ว มันยังมีบนลิ้นด้วย .. “ฟันบนลิ้น” เหล่านี้เป็นอีกรูปแบบหนึ่งของกระดูกอ่อนทอเมียม แต่มักถูกเรียกว่า รอยหยัก (serration) บนลิ้น หรือลิ้นหยัก (serrated tongue) มากกว่าจะเรียกว่า ฟัน

ฟันบนลิ้น มีสารสำคัญในการกินอาหารของห่าน โดยที่เวลาห่านกินหญ้า ธัญพืช และพืชน้ำ ลิ้นหยักนี้จะช่วยในการยึดจับขณะที่มันงับต้นพืชไว้ ก่อนที่มันจะสะบัดหัวอย่างแรง เพื่อตัดและฉีกดึงต้นพืช ออกจากพื้นดิน

ข้อดีอีกอย่างของลิ้นหยัก คือ ทำให้ห่านสามารถจับเหยื่อตัวเล็ก ๆ เช่น แมลงและสัตว์ฟันแทะ ได้ โดยใช้หนามแหลมคมเหล่านั้นแทงลงไปบนตัวเหยื่อ ทำให้พวกมันมีโอกาสหลบหนีน้อยลง

ห่านนั้นเป็นสัตว์ที่ดุกว่าที่คิด พวกมันอาจบิน หรือวิ่งกระพือปีก ไล่ตามคนที่มันเห็นว่าเป็นภัยคุกคาม เช่น คนที่เดินเข้าไปใกล้รังของพวกมัน มากเกินไป เนื่องจากพวกมันหวงอาณาเขตมาก ไม่ชอบให้ใครเข้ามารบกวนพื้นที่ และกล้าที่นพปกป้องพื้นที่นั้น ด้วยการไล่ผู้บุกรุก

ห่านอาจจะดุมากเป็นพิเศษ ในช่วงฤดูผสมพันธุ์ ตัวเมียจะเฝ้าไข่อย่างเข้มงวด ส่วนตัวผู้จะปกป้องตัวเมียของมันอย่างจริงจัง และทั้งคู่จะเข้าโจมตี เมื่อรู้สึกถึงภัยคุกคาม โดยไม่กลัวแม้แต่มนุษย์

(เชื่อกันว่า ห่านน่าจะเคยกลัวคนมาก่อน แต่การอยู่ใกล้ชิดกับมนุษย์มาเป็นเวลานาน ทำให้สัญชาตญาณนี้ ลดลง)

การโจมตีของห่าน ส่วนใหญ่ไม่ร้ายแรง แต่พวกมันจะไล่โจมตีโดยไม่เลือกว่าเป็นตามผู้ชาย ผู้หญิง เด็ก หรือผู้สูงอายุ เพียงแต่ว่าอัตราการโจมตีในแต่ละพื้นที่ อาจจะแตกต่างกันไป

ตัวอย่างเช่น ห่านอาจจะไม่ทำอะไรคนเลย ถ้ามันอาศัยอยู่ที่สวนสาธารณะและสนามเด็กเล่น จนคุ้นชินกับคน ในขณะที่ห่านในสนามกอล์ฟ อาจสร้างปัญหากับนักกิจกรรมได้

เวลาถูกห่านกัด ผลที่เกิดขึ้นมักจะไม่อันตรายเท่ากับการกัดของสัตว์อื่น ๆ และขึ้นกับความรุนแรงของการกัด ว่าเป็นการงับมือโดยไม่ตั้งใจระหว่างที่เราป้อนอาหาร หรือว่าเป็นห่านที่กำลังโกรธและกัดเพื่อปกป้องไข่ของมัน

ความรู้สึกเจ็บจากการถูกห่านกัด จึงมีตั้งแต่อาจจะรู้สึกเจ็บแค่เหมือนถูกอะไรบีบ ไปจนถึงเจ็บปวดนานหลายวัน ทำให้ผิวหนังเป็นรอย ฟกช้ำ เลือดออก และบวมได้ แถมยังสามารถติดเชื้อโรคได้ด้วย

นอกจากการกัดแล้ว ห่านยังใช้วิธีกระพือปีกอย่างรุนแรงใส่คู่ต่อสู้ มีบางคนได้รับบาดเจ็บจนจมูกหัก หลังจากถูกปีกห่านตีเข้าที่ใบหน้า ว่ากันว่า เหมือนถูกกระแทกด้วยกระสอบทราย หนัก 10-15 ปอนด์ จากระยะ 4-6 ฟุต (คือน้ำหนักของปีก และช่วงความยาวปักเฉลี่ยของห่าน)

อย่างไรก็ตาม ยังไม่เคยมีรายงานผู้เสียชีวิต จากการโจมตีของห่าน พวกมันอาจทำให้คุณบาดเจ็บได้ แต่ไม่ถึงตาย !

#วิธีเอาตัวรอดจากการโจมตีของห่าน

1. สัญญาณของการโจมตีของห่าน ที่กำลังจะเกิดขึ้น:

- โดนห่านจ้อง : ถ้าพวกมันแค่เหลือบตามา ตอนที่เดินผ่าน ก็น่าจะปลอดภัย แต่ถ้ามันจ้องมองตรง ๆ หมายความว่า พวกมันกำลังจับตามอง ในฐานะภัยคุกคาม

- ห่านเหยียดหรือยืดคอใส่ : การยืดคอของห่าน คือสัญญาณว่า "จงถอยไป" สถานการณ์กำลังตึงเครียดขึ้น และมันอาจส่งเสียงร้อง หรือเสียงขู่ฟ่อ ร่วมด้วย

- ห่านโยกหัวขึ้นลง ในแนวดิ่ง : เป็นสัญญาณสุดท้าย ก่อนที่มันจะโจมตี

2. วิธีหลีกเลี่ยงการโจมตีของห่าน

- อย่าตกใจ : สัญญาณใด ๆ ของความกลัว ความเครียด ความโกรธ สามารถกระตุ้นตอบสนองของพวกมัน และทำให้พวกมันเริ่มโจมตี

- เดินถอยหลัง : โดยที่สายตายังคงจับจ้องไปที่ห่าน อย่าหันหลังกลับ และอย่ารีบถอย

- เดินช้า ๆ : รักษาจังหวะที่สงบ และมั่นคง ระวังอย่าให้สะดุดล้ม อาจทำให้ห่านตกใจและเริ่มตอบโต้

- อย่าก้าวร้าวกับห่าน : อย่าตะโกนหรือโบกแขน เพราะไม่ทำให้พวกมันกลัวเลย แต่จะทำให้พวกมันป้องกันตัวเองมากขึ้นเมื่อเผชิญหน้ากับนักล่าตัวใหญ่ ที่กำลังขยับตัวและส่งเสียงดัง

- ห้ามให้เด็กไปไล่ห่าน! : ห่านจะมองว่าเป็นภัยคุกคาม และมีโอกาสสูงที่จะโจมตีเด็ก

- อย่าให้อาหารห่าน : พวกมันจะกล้ามากขึ้น เมื่อได้รับอาหารมากขึ้น กระทั่งโจมตีคนที่ถืออาหารได้ จึงไม่ควรสนับสนุนพฤติกรรมนี้

3. วิธีป้องกันตัวเองจากห่านที่โกรธจัด

- ตั้งสติ : จำไว้ว่าการโจมตีของห่านไม่ทำให้คุณเสียชีวิต จึงไม่จำเป็นต้องต่อสูกับมัน

- ยืนไว้ให้มั่น : อย่าล้มตังลง ก้มตัว โค้งตัว หรือขดตัวในท่าลูกเป็ดนอนบนพื้น ห่านไม่เข้าใจการแสดงท่าทางยอมจำนนเช่นนี้ และจะโจมตีคุณต่อไป

- ปกป้องใบหน้าและลำคอ : ยกมือหรือแขน ขึ้นบังใบหน้า ป้องกันไม่ให้มันกัดโดนส่วนที่บอบบาง

- เคลื่อนที่ในมุม 90° : ห่านไม่ได้เคลื่อนไหวอย่างคล่องตัวมากนัก ดังนั้น เวลาที่มันพุ่งใส่ ให้หลบหรือก้าวออกไปในมุมฉาก 90° จะช่วยให้หลีกเลี่ยงการโจมตีที่รุนแรงได้

- อย่าวิ่ง : เพราะห่านจะวิ่งไล่ตามคุณไปเรื่อย ๆ แต่ให้เดินถอยออกจากอาณาเขตของพวกมัน โดยใช้มือปกป้องใบหน้า จนกว่าห่านจะไม่มองว่าเป็นภัยคุกคามอีกต่อไป

- แจ้งเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง : หากห่านสร้างปัญหามาก เจ้าหน้าที่ท้องถิ่นควรเข้ามาดูแลเพื่อปกป้องประชาชน

- ควรไปพบแพทย์ : หากคุณถูกห่านกัดหรือถูกห่านตี พวกมันแข็งแรงมาก และสามารถทำให้คนกระดูกหักได้ ด้วยปีกที่แข็งแรง จึงควรไปพบแพทย์ถ้ามีอาการน่ากังวล

ภาพ ปากของห่าน และข้อมูลจาก https://justbirding.com/geese-teeth/?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR5xC4WmWRuD0lybOdXICWdKkAvuNLbB4ovTVwSX-f6nZGUN5dRpqgwQRR6tUg_aem_lE0RXvHg1slNVRjKj1d12Q

ภาพ ห่านจิก สร้างจาก AI gemini