🧠 ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ช่วยเพิ่มประตูขนส่งน้ำ (AQP4) เข้าเนื้อสมอง สร้างกระแสน้ำพัดของเสียออกจากสมองได้

.

หนึ่งในปัจจัยสำคัญที่ทำให้สมองเสื่อมเมื่อเวลาผ่านไป คือมีการสะสม ‘ของเสียที่เป็นพิษ’ ส่วนใหญ่จะเป็นโปรตีนที่สามารถตะกอนได้ ทำให้เคลียร์ลำบาก เม็ดเลือดขาวมาเจอก็จะกระตุ้นการอักเสบ สร้างอันตรายแก่เซลล์ประสาท

ตัวอย่างของเสีย เช่น β-amyloid, p-tau ที่เป็นตัวก่อโรคอัลไซเมอร์ และ α -synuclein ที่เป็นตัวก่อโรคพาร์กินสัน

.

แต่สมองเรามีระบบการเคลียร์ของเสียนี้อยู่ที่ชาญฉลาดมาก นั่นคือ ใช้วิธีตรงๆ เลยค่ะ สูบน้ำมามาจากรอบๆ หลอดเลือดแดง แล้วทำให้พัดผ่านเนื้อสมอง ลากเอาของเสียที่เกาะอยู่ตามใยประสาท เทไปกองรวมอีกฝั่ง แล้วขนออกไปยังช่องว่างรอบหลอดเลือดดำ แล้วให้ของเหลวพาออกสมองไป

.

ระบบนี้ถูกเรียกว่า ระบบเสมือน้ำเหลืองในสมอง

(Brain glymphatic system)

.

กลไกสำคัญที่สุดคือ ‘การสูบน้ำ’ เพราะปกติแล้ว น้ำจะผ่านเข้าเนื้อสมองตรงๆ ไม่ได้ จำเป็นต้องมี ‘ประตูขนส่งน้ำ’ ชื่อ Aquaporin-4 (AQP4) เป็นช่องผ่าน

.

นั่นคือระบบนี้จะเกิดดีหรือไม่ดี ขึ้นกับว่า มีจำนวนประตู AQP4 เยอะขนาดไหน ซึ่งการออกกำลังกายนี่แหละค่ะ จะมาช่วยจุดนี้

.

การออกกำลังกาย เป็นการกระตุ้นให้กล้ามเนื้อทำงานมากพอและต่อเนื่องพอ ส่งผลให้มีฮอร์โมนปลดปล่อยมาจากกล้ามเนื้อหลายชนิด ได้แก่ Irisin, IL-6, Lactate ซึ่งสามารถออกฤทธิ์ที่สมองได้

.

ซึ่งฤทธิ์หนึ่งคือ การกระตุ้นให้มีการสร้างประตูน้ำ AQP4 ติดตั้งมากขึ้น ส่งผลให้น้ำสามารถขนส่งเข้าเนื้อสมองมากขึ้นนั่นเอง

.

นอกจากนี้การออกกำลังกาย ยังช่วยให้เลือดไปเลี้ยงสมองมากขึ้น เวลาเลือดไหลผ่านหลอดเลือดแดในสมอง จะสร้างการกระเพื่อมของหลอดเลือด บีบอัดช่องว่างรอบหลอดเลือด เกิดความดันในการผลักน้ำผ่านประตูเข้าไปค่ะ

.

จึงเป็นที่มาว่า ทำไมผลการศึกษาเชิงสถิติจึงพบว่า คนที่ออกกำลังกายสม่ำเสมอ สามารถลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคสมองเสื่อมในอนาคตได้ค่ะ

.

.

🔮 สรุป: ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ⮕ กล้ามเนื้อปล่อยฮอร์โมน ⮕ กระตุ้นการสร้างประตูน้ำ AQP4 ⮕ เพิ่มการไหลของระบบระบายของเสีย ⮕ ลดตัวทำร้ายสมอง ⮕ ลดความเสี่ยงต่อการเกิดสมองเสื่อม